Rozdział 23: Mówienie i zaufanie
Natura mówi tylko kilka słów:
Wysoki wiatr nie trwa długo,
Podobnie ciężki deszcz.
Jeśli słowa natury nie trwają
Czemu mają trwać słowa człowieka?
Żeby podążać za Tao, stań się Tao; Tao cię zaakceptuje.
Żeby dawać miłość, stań się miłością; miłość cię zaakceptuje.
Żeby stracić Tao, stań się stratą; strata cię zaakceptuje.
Musisz ufać, by ci zaufano.
Szamanizm przeżywa ostatnio swój renesans. Była moda na anioły, teraz przyszedł czas na powrót do natury. Słowo „wiedźma” znowu nie jest modne i mile widziane, za to szamanka czy szaman jakoś tak ładniej brzmi. I pewnie, że ładniej, tylko czy naprawdę z szamanizmem ma to coś wspólnego, to już inna sprawa.
Wszystkie odpowiedzi masz w sobie. Nie znajdziesz ich nigdzie poza swoim wnętrzem. Zewnętrzne źródła wiedzy są raczej drogowskazami prowadzącymi Cię w głąb siebie i wiedzy, jaką każdy ma wewnątrz. A może się ona objawić w dowolny sposób. Trzeba być tylko uważnym i patrzeć na znaki. Nie szukać daleko, a rozglądać się blisko.
Nasz wewnętrzny nauczyciel to najczęściej intuicja, czasem nagła myśl, jaka się pojawia w naszej głowie, czasem wiadomość usłyszana lub przeczytana, czy nawet zasłyszane na ulicy zdanie.
Najważniejsze to nie zamykać się na wiedzę, która jest w nas i wszelkimi sposobami próbuje się do nas przebić. Ignorowanie jej może doprowadzić tylko do wybuchu negatywnych emocji, prowadzących do frustracji, zniechęcenia, leków, a końcu do depresji. A wystarczy tylko zacząć świadomie żyć.
Na czym polega takie świadome życie? Otóż jest to zadanie zarazem łatwe i proste. Łatwe, gdyż tak naprawdę wystarczy tylko uświadamiać sobie siebie, swoje uczucia, swoje nastroje i zwracać uwagę na odpowiedzi i znaki, jakie pojawiają się w nas i wokół nas. Trudne, ponieważ nakazuje wziąć pełną odpowiedzialność za siebie i swoje życie.
Taką podróż do wnętrza swego mistrzostwa należy zacząć od zagłębienia się w siebie i przeanalizowania swoich uczuć i swoich zachowań. To jest najtrudniejsze, bo bywa bolesne i często pokazuje nam prawdę o nas samych, która nie zawsze nam się podoba. Ale warto to zrobić, choćby po to, by zmienić swoje życie na lepsze, pełniejsze i bardziej świadome. Raz zmienione w nas matryce i wzorce potem nie bolą. To trochę jak z wyrwaniem chorego zęba. Można latami chodzić napuchniętym i narzekać na ból, albo usunąć to, co zepsute i mieć spokój. Wyrwanie zaboli raz, nie leczony ząb będzie źródłem cierpienia na dłużej.
Kiedy się już zacznie wymieniać w sobie stare wzorce, siłą rzeczy zacznie się zwracać uwagę na swoje uczucia i zachowania, a to już jest przebudzenie i świadome życie. A z każdym kolejnym dniem dostrzega się coraz więcej i więcej w nas samych. Każde zadane przez nas pytanie nagle zostaje wyjaśnione, a odpowiedzi sypią się zewsząd.
Tak zwane tajemnice wszechświata i tajemnice istnienia, życia, nie są już czymś dostępnym tylko dla nielicznych wtajemniczonych. A może raczej wciąż są wiedzą dla wtajemniczonych, tylko, że osoba przebudzona, w pełni świadoma, staje się mistrzem wtajemniczonym.
Moje anioły, kiedy zasypywałam je pytaniami o siebie, o świat, prośbami o gotowe rozwiązania nurtujących mnie problemów, miały w zwyczaju powtarzać: „Ty to wiesz, odpowiedź jest w Tobie”. I było to najbardziej irytujące na świecie zdanie. Kosztowało mnie sporo nerwów, łez i frustracji. Bo z lenistwa i wygody własnej oczekiwałam „gotowca”. Na szczęście anioły są aniołami i konsekwentnie się nami opiekują i nam pomagają. Chcąc nie chcąc w końcu zaczęłam szukać tam, gdzie mi wskazały.
Wciąż szukam i wciąż znajduję coraz to nowe odpowiedzi. Trafiam też jeszcze na to, co zmienić trzeba, ale to już raczej przypomina uwierający kamyk w bucie, a nie bolącego zęba. Za to wiedza i radość, jaka na mnie spływa warta jest przysłowiowego grzechu.
Życie jest łatwiejsze, plenniejsze i nawet pozorne cienie stają się blaskami, kiedy patrzy się na świat szeroko otwartymi oczami, świadomie i odpowiedzialnie. A przede wszystkim, kiedy nie szuka się odpowiedzi na zewnątrz.
Zdrowa kobieta przypomina wilka: krzepka, po brzegi pełna, życiodajna, świadoma swego terytorium, pomysłowa, lojalna, lubiąca wędrówki. Jednak oddzielenie od pierwotnej, zwierzęcej natury sprawia, że osobowość kobiety ubożeje, rozcieńcza się, staje się przezroczysta, bez wyrazu. Nie zostałyśmy pomyślane jako żałosne stworzenia z rzadkimi wątłymi włoskami, zbyt słabe, by zerwać się do skoku, gonić za zdobyczą, dawać nowe życie. Kiedy życie kobiety popada w zastój lub wypełnia się nudą, to jest moment, kiedy powinna dojść do głosu jej dzika, zwierzęca strona: to czas, by dusza rozlała się szeroko jak rzeka w delcie.
Clarissa Pinkola Estees, "Biegnąca z wilkami"
Czy wilków jest tak mało, że nie są już siejącymi postrach szkodnikami, lecz cennym i zagrożonym gatunkiem, czy też środowiska życia wilka i człowieka rozeszły się tak dalece, że oba te gatunki nie wadzą sobie, bo nie mają okazji do kontaktów? A może to stosunek człowieka do przyrody zmienił się tak bardzo, że zaczęliśmy inaczej patrzeć na wilki?
Wilki lepiej niż myśliwi kontrolują populacje leśnych zwierząt, eliminują najsłabsze osobniki, poprawiając tym samym kondycję gatunku. W Polsce mogłoby żyć prawie trzy razy więcej wilków niż obecnie. Od człowieka zależy, czy tak się stanie.
Od ponad stu lat zachodnia granica zwartego zasięgu występowania tego drapieżnika na naszym kontynencie przebiega przez wschodnią Polskę. Na południu kraju kończy się na pogórzu Karpat; na północy i wschodzie obszar zamieszkiwany przez wilki sięga w głąb Pojezierza Mazurskiego, Podlasia, Polesia Lubelskiego i Roztocza. Z tego zwartego zasięgu pojedyncze osobniki lub pary wilków stale migrują na zachód i osiedlają się w różnych miejscach zachodniej Polski i wschodnich Niemiec, tworząc niewielkie, zazwyczaj efemeryczne populacje.
Materiały uzyskiwane corocznie w programie Ogólnopolskiej Inwentaryzacji Wilków i Rysi prowadzonej przez nadleśnictwa i parki narodowe w całej Polsce (a koordynowanej przez Zakład Badania Ssaków Polskiej Akademii Nauk w Białowieży wraz ze Stowarzyszeniem dla Natury "Wilk" ), wskazują na to, że liczebność populacji wilków od kilku lat pozostaje na dość stabilnym poziomie około 500-700 osobników (stan zimowy). Ponieważ jednak wilki są gatunkiem społecznym i żyją w grupach rodzinnych - watahach, lepszą miarą ich liczebności jest liczba rodzin. Tych w całej Polsce jest około 100-140. Wilki są terytorialne - każda wataha zajmuje obszar od 150 do 350 km kw., na którym poluje i wychowuje młode. Przeciętna wataha na obszarze naszego kraju liczy 5 osobników (od 2 do 12). Tworzy ją para rodzicielska, basior i wadera, oraz ich potomstwo z tego roku i niekiedy z lat poprzednich. Wilki 2-, 3-letnie zazwyczaj opuszczają rodzinną grupę i próbują rozpocząć samodzielne życie - znaleźć partnera i założyć nową watahę bądź (rzadziej) przyłączyć się do obcej.
Od wprowadzenia w Polsce ochrony gatunkowej wilka w 1998 roku jego populacja powoli i nieznacznie wzrasta. Czy oznacza to, że zabijanie wilków przez ludzi trwa, lecz zeszło do szarej strefy, czy też wilkom brakuje odpowiednich środowisk do życia poza terenami, gdzie już występują? Na te pytania otrzymaliśmy odpowiedź dzięki badaniom z zastosowaniem technik Systemów Informacji Przestrzennej (GIS). Wykazały one, że obszary, na których występują wilki, są mocno zalesione - lasy zajmują tam średnio 56 proc. powierzchni. Drapieżniki lubią też tereny podmokłe i bagna. Odstrasza je natomiast bliskość człowieka.
Programy GIS zostały wykorzystane do wyszukania w całej Polsce obszarów odpowiednich na wilcze siedliska. Metoda ta, zwana Modelowaniem Odpowiednich Środowisk, jest stosowana w ekologii np. do oceny, gdzie i ile zachowało się środowisk przydatnych dla różnych gatunków zagrożonych lub też gdzie można znaleźć obszary odpowiednie do introdukcji ginących zwierząt.
Okazało się, że w naszym kraju jest jeszcze dużo miejsca dla wilków. Obecnie drapieżniki te zasiedlają obszar około 29 tys. km kw. Mogłyby zaś zamieszkiwać kolejne 45 tys. km kw., głównie obszary zachodniej Polski od Borów Dolnośląskich, przez puszcze Rzepińską i Notecką, po Bory Tucholskie. Najmniej terenów przydatnych dla wilków jest w słabo zalesionej Polsce Centralnej, ale i tam Puszcza Kozienicka, lasy Gór Świętokrzyskich i Puszcza Bydgoska to potencjalne ostoje tego drapieżnika. Jeśli przyjąć, że w całym przydatnym środowisku populacja wilków osiągałaby takie samo zagęszczenie, jak we wschodniej i południowej części kraju (2-2,5 osobnika na 100 km kw.), w Polsce mogłoby żyć nie 500-700, lecz około 1500 osobników.
Ilościowe określenie wymagań środowiskowych wilków pozwala nie tylko na przewidywanie przestrzennego ich rozmieszczenia w Polsce, ale także na lepsze zrozumienie zmian populacji tych zwierząt w czasie. Wzrost lesistości kraju z 21 proc. w roku 1946 do 29 proc. w 2007 oraz wzrost liczebności populacji dzikich ssaków kopytnych (jeleni, dzików, saren) obserwowane w ostatnich dziesięcioleciach niewątpliwie sprzyjały wilkom. Prawdopodobnie po raz pierwszy od kilku stuleci zasoby lasów w naszym kraju przestały się kurczyć pod naporem cywilizacji, a zaczęły rosnąć. Wszystko wskazuje na to, że lasy kontynentalnej Europy, w tym Polski, będą nadal poszerzać swój zasięg i, co nie mniej istotne, zwiększać swoje bogactwo gatunkowe i strukturalne. Zatem potencjalnych środowisk nie powinno wilkom w najbliższej przyszłości brakować.
Najważniejszymi czynnikami hamującymi rozwój populacji tego drapieżnika są zagęszczenie wsi i innych osad oraz gęstość dróg i natężenie transportu drogowego. Pierwszy z nich, paradoksalnie, prawie nie zmienił się od blisko 60 lat. Ludność Polski wzrosła co prawda z niespełna 24 mln po II wojnie światowej do ponad 38 mln obecnie, jednak cały przyrost przypadł na miasta. W tym samym czasie liczba osób zamieszkujących tereny wiejskie zmalała z 16 mln zaraz po wojnie do niespełna 15 mln obecnie. Wyludnianie się wsi i małych osad, obserwowane niemal w całej Europie, sprzyjało i nadal sprzyja odradzaniu się dzikiej przyrody, w tym dużych drapieżników.
Inaczej wygląda problem drugiego czynnika limitującego występowanie wilków: gęstości dróg i natężenia ruchu drogowego. Zagęszczenie dróg utwardzonych zwiększało się w Polsce dość powoli i liniowo od 31 km/100 km kw. w 1946 roku (drogi miejskie i pozamiejskie łącznie) do 83 km/100 km kw. w 2007 roku. Natomiast liczba poruszających się po tych drogach samochodów osobowych wzrosła wykładniczo: od 23 tys. w 1946 roku do 14,6 mln w roku 2007! Najprawdopodobniej to właśnie "poszatkowanie" środowiska drogami o dużym natężeniu ruchu stało się obecnie głównym czynnikiem ograniczającym wzrost populacji wilka w Polsce. Planowany rozwój infrastruktury drogowej w naszym kraju, jeśli nie będzie szedł w parze z odpowiednimi środkami zaradczymi, może okazać się zabójczy nie tylko dla wilków, ale całej zachowanej jeszcze bioróżnorodności kraju.
Powstaje zatem pytanie, czy wilki mają szansę dotrzeć do potencjalnie przydatnych środowisk na zachodzie Polski, jeśli wcześniej muszą się bez szwanku przedostać przez kilkanaście-kilkadziesiąt dróg szybkiego ruchu. Trudno oszacować, ile tych drapieżników ginie każdego roku pod kołami pojazdów, ale nawet fragmentaryczne informacje wskazują, że nie są to rzadkie przypadki.
Ratunkiem wobec nasilającego się zagrożenia fragmentacji środowiska z powodu rozbudowy dróg, autostrad i linii kolejowych jest ochrona ciągłości ekologicznej, a w szczególności korytarzy ekologicznych, którymi zwierzęta będą mogły migrować. Sieć takich korytarzy została już wstępnie dla Polski opracowana i powinna być brana pod uwagę przy planowaniu przebiegu nowych dróg oraz projektowaniu przejść dla zwierząt na istniejących i nowo budowanych drogach. Ważne jest, by przejść tych nie było zbyt mało, a ich rozmiary i wygląd ułatwiały zwierzętom korzystanie z nich.
Dobre rozwiązania w tej mierze służą nie tylko ratowaniu przyrody, ale także bezpieczeństwu człowieka: kolizje pojazdów z dużymi ssakami są zazwyczaj wypadkami o bardzo poważnych konsekwencjach dla ludzi.
Czy warto podejmować te wszystkie wysiłki, aby mieć w Polsce 1500 wilków? Czy nie będą one zagrożeniem dla ludzi, zwierząt hodowlanych i łownych? Informacje o szkodach powodowanych przez wilki wśród zwierząt gospodarskich są w Polsce bardzo dobrze dokumentowane od 1999 roku. Właściciel zwierzęcia zabitego przez wilki otrzymuje odszkodowanie, zatem opłaca mu się zgłaszać fakt poniesienia szkody.
Wilki zazwyczaj napadają na zwierzęta pozostawiane na noc na pastwiskach oddalonych od zabudowań. Najczęściej ofiarami padają owce, a z roku na rok liczba zagryzionych sztuk rośnie. W 1999 zginęło ich około 250, a w 2007 już ponad 800. Corocznie ofiarą wilków pada też około 150 sztuk bydła (krowy, jałówki i cielęta), 20-30 kóz, kilkanaście-kilkadziesiąt psów, kilka koni, a w 2007 roku po raz pierwszy drapieżniki zabiły 5 strusi na jednej z ferm tych egzotycznych zwierząt. Najbardziej uciążliwe wilki, często atakujące zwierzęta hodowlane, mogą być interwencyjnie odstrzelone za zgodą Ministra Środowiska.
Rozprzestrzenianie się wilków w nowe regiony, głównie do zachodniej części kraju, nie spowoduje znacznego wzrostu szkód, ponieważ na obszarach tych zagęszczenie bydła, owiec, kóz i koni jest niewielkie. Doświadczenia z województwa lubelskiego pokazują, iż mimo licznej populacji wilków (około 130 osobników, czyli 25-30 watah) niemal nie notuje się tam napaści na niezbyt liczne w tym rejonie zwierzęta gospodarskie.
A co ze "szkodami" powodowanymi przez wilki wśród dzikich zwierząt? Przekonanie, iż drapieżniki polujące na inne dziko żyjące gatunki narażają człowieka na stratę, zrodziło się dopiero w XIX wieku, kiedy tworzono tzw. racjonalną (wedle ówczesnych przekonań) gospodarkę łowiecką. Wilki zaczęto traktować jak szkodniki.
Dziś przy planowaniu odstrzałów zwierzyny łownej przez myśliwych pod uwagę jest brana obecność drapieżników oraz ich potrzeby pokarmowe. Coraz powszechniej jest rozumiana nie tylko rola wilka w naturalnej regulacji liczebności ssaków kopytnych w lasach, ale także jego znaczenie jako gatunku wskaźnikowego w ochronie przyrody. Obecność drapieżnika na danym obszarze wskazuje, że jest to wystarczająco dobre środowisko życia także dla wielu innych gatunków zwierząt.
Nastawienie człowieka do wilka zmieniło się znacznie przez ostatnie 50 lat. Wspomniane na początku "rozejście się" środowisk życia wilków i ludzi (obecnie w Polsce 62 proc. ludności mieszka w miastach i ma znikomy kontakt z dziką przyrodą) powoduje, że dla zdecydowanej większości społeczeństwa wilk jest zagrożeniem tak samo nierealnym, jak tyranozaury lub kosmici. Dodatkowo silny wpływ na potoczne postrzeganie dużych drapieżników mają cieszące się ogromną popularnością filmy przyrodnicze, gdzie można "z bliska" oglądać życie tygrysów, lwów, wilków, niedźwiedzi, pokazanych zwykle realistycznie, ale też z dużą sympatią. Współczesnych Polaków wilki często bardziej fascynują, niż przerażają. Warto jednak pamiętać o przestrodze największego klasyka badań nad tymi drapieżnikami, amerykańskiego uczonego polskiego pochodzenia, L. Davida Mecha, który napisał: "Wilk nie jest zwierzęciem ziejącym nienawiścią ani też maskotką do przytulania. Nie jest ani niebezpieczny, ani sympatyczny. Jest po prostu jednym z wielu interesujących gatunków prześladowanych przez człowieka od stuleci, który potrzebuje miejsca do życia".
W Polsce wilki zdają się mieć jeszcze dużo miejsca do życia. I po raz pierwszy od wielu stuleci mają szansę zająć je bez kolizji z interesami nas - ludzi.
Prof. dr hab. Włodzimierz Jędrzejewski i prof. dr hab. Bogumiła Jędrzejewska - pracują w Zakładzie Badania Ssaków PAN w Białowieży, specjalizują się w ekologii zwierząt. W. Jędrzejewski jest koordynatorem Ogólnopolskiej Inwentaryzacji Wilka i Rysia (www.zbs.bialowieza.pl/wilkrys).
WIEDZA I ŻYCIE nr 3/2009
Ochrona gatunkowa zwierząt, zwłaszcza gatunków zagrożonych wyginięciem, oparta w naszym kraju na przepisach ustawy o ochronie przyrody z 1991 roku, zbieżna jest ze strategicznymi celami światowej ochrony przyrody, którymi są: zachowanie bioróżnorodności, zapewnienie ciągłości istnienia gatunków i ekosystemów, utrzymanie procesów ekologicznych, przywracanie do właściwego stanu zasobów i składników przyrody oraz kształtowanie właściwych postaw człowieka wobec przyrody.
Pewnego wieczoru dziadek opowiedział swemu wnuczkowi z plemienia Cherokee o bitwie, która toczy się wewnątrz każdego człowieka:
Niedawno rozmawiałyśmy z przyjaciółką o Króliczej Norze. W trakcie dyskusji powiedziała, że przeszłość jest zawsze żywa. Te słowa zatrzymały mnie. Przeszłość, która odchodzi w niebyt, w każdej sekundzie życia miałaby być żywa? Niestety moja przyjaciółka miała rację. Przeszłość żyje w nas, w naszych sercach, w naszej pamięci. Tam jest żywa i co gorsze ma wpływ na naszą teraźniejszość i przyszłość. Ktoś może tu powiedzieć, że przecież przeszłość nas uczy, więc trzeba ją szanować i pielęgnować. Tak, uczy nas. Jest naszym bagażem doświadczeń, z których jak najbardziej czerpiemy wiedzę. Poza tym jednak jest martwa. Nic w niej nie zdołamy zmienić, nie mamy już na nią wpływu, a im dalej w przyszłość idziemy, tym staje się bardziej mglista i zakurzona, niewyraźna. Mimo to wciąż sięgamy do przeszłości, ożywiając ją. Co gorsza, bardzo często wydobywamy z niej to, co bolesne, przykre. Zrzucamy winę na nieboszczkę przeszłość i trwamy w niej, zamiast poczuć, czym może być zaczerpnięcie oddechu teraźniejszości. A przecież Zycie polega na Byciu w Tu i teraz. Przeszłość miła swoje przysłowiowe 5 minut. Była „Tu i Teraz”, ale odeszła. Teraz jest „Tam i Przedtem”. Po co więc ją ożywiać?
Przeszłość nas kształtowała, nadała formę i treść tego, jacy jesteśmy dziś. Ale czy żyjąc w niej, nie pozwalamy by wciąż to robiła? Czy nie lepiej z wdzięcznością przyjąć od niej to, co było dobre, a odrzucić i zmienić to, co nam się nie podoba? Ja uważam, że jak najbardziej jest to wskazane.
W przeszłości wiele jest bolesnych wspomnień, do których z masochistyczną lubością wracamy, zrzucamy odpowiedzialność za to, co Jest, na to, co Było.
Pewna osoba powiedziała mi, że trudno wymagać od dziecka by wzięło odpowiedzialność za siebie, by kształtowało samo siebie. Rodzice, potem środowisko, kształtują nas poprzez nadawanie takich a nie innych matryc. Często tych samych, jakie i oni w sobie noszą. Z czasem przychodzą lęki, depresje i wizyty u psychoterapeutów, gdzie na dłużej można utknąć w przeszłości i zatrzymać się w miejscu. A tymczasem wystarczy uśmiercić przeszłość.
W Króliczej Norce trzeba przywołać ją, spojrzeć w jej twarz i ustalić, co zatrzymujemy, jako spadek, co odrzucamy. Nasze bolesne doświadczenia są jakąś wiedzą, z której możemy czerpać, ale czy musimy wbijać sobie je w serce wciąż od nowa? Moim zdaniem lepiej jest pochować przeszłość, zostawić ją niczym fotografie w albumie wspomnień i tyle. Zamiast tkwić Tam, zacząć Być Tu i Teraz. Bo tylko w Tu i Teraz jest wieczność.
Ktoś może powiedzieć, że łatwo mówić, gorzej zrobić, bo i blizny na duszy nie goją się nigdy. Nie zgadzam się z tym. Blizny na duszy można wyleczyć jednym cięciem. Wystarczy chcieć. Bo wracając i przeżywając od nowa to, co było, tylko je rozdrapujemy, nie pozwalamy się zagoić. I naprawdę można to zrobić szybko. Trzeba uświadomić sobie, czym były, a były doświadczeniem. Doświadczeniem, które dało nam jakąś wiedzę, miało miejsce i odeszło. Nie zmienimy tego, więc, po co sypać sól w rozdrapywane rany?
Dziecko kształtowane przez rodziców nie ma wpływu na pewne rzeczy. Jednak, kiedy dziecko staje się dorosłym nie może już obarczać odpowiedzialnością przeszłości, za każdą nieudaną rzecz w życiu Tu i Teraz. Bo Tu i Teraz to my ponosimy odpowiedzialność za siebie. Jeśli wciąż pozwalamy sobą manipulować, jeśli nie robimy nic, by zmienić w nim cos na lepsze i kształtować siebie według nowych matryc, to pretensję możemy mieć jedynie do siebie, nie do przeszłości. Ta naprawdę jest martwa, więc nie ma, co już szarpać tego trupa.
W książce Anthonego de Mello „Minuta mądrości” jest taka oto przypowieść:
„- Jak mógłbym osiągnąć życie wieczne?
- Życie wieczne jest teraz. Wejdź w teraźniejszość.
- Ależ czy ja nie jestem obecny w teraźniejszości?
- Nie.
- Dlaczego?
- Dlatego że nie zerwałeś z twoją przeszłością.
- Dlaczego miałbym się rozstawać z moją przeszłością? Nie wszystko w niej było złe.
- Z przeszłością należy się rozstać nie, dlatego, że była zła, lecz dlatego, że jest martwa.”
Kiedyś żyłam przeszłością i oddychałam jej trupim jadem. Potem przeczytałam te minutową mądrość. Dziś wiem, że przeszłość można zostawić martwą jednym cięciem. A gdy się zdarza, że jakiś jej duch nawiedza mnie w teraźniejszości, zabieram go do Króliczej Nory i odsyłam tam, gdzie jego miejsce. Do grobu z napisem Przeszłość.
Pozdrawiam
Ja jednak chciałabym tu poruszyć sprawę czegoś, co nazywam „Lustrzanym nauczycielem”. O czym piszę, wie chyba każdy rodzic. Bo dzieci, to nasze lustrzane odbicia. Lustra, które uczą nas najwięcej o nas samych.
W Dziale „UMYSŁ” stworzyłam poddział „Królicza Nora”, gdzie staram, by poruszano tematy związane z postrzeganiem świata, a przede wszystkim zagłębianiem się w siebie i zmianą tego, co nam się w nas nie podoba. A nasze dzieci – lusterka, mogą być nam w tym bardzo pomocne. Bo ukazują nam nas samych, czasem w bardzo krzywym i niestety bolesnym zwierciadle.
Zdarza mi się dość często zareagować bardzo emocjonalnie na pewne rzeczy, jakie się zdarzają w moim życiu. Należę do tych osób, które dają upust tym emocjom. Tak naprawdę zwróciłam na to uwagę dopiero wtedy, kiedy mój syn zareagował na coś w identyczny sposób. Przy tym w pierwszej chwili jego gestykulacja i słowa wydały mi się raczej komiczne, bo w wykonaniu 3-5 latka, takie się wydaję. Nagle jednak uświadomiłam sobie, ze patrzę na swoje małe zwierciadełko. I przestało mi się to wydawać komiczne, za to zmusiło do spojrzenia na siebie i… w siebie. Mój syn zagonił mnie do Króliczej Nory ;).
Od tamtego czasu dużo uważniej obserwuję swoje dziecko, przyglądam mu się jak małemu lusterku, które pytam „Lustereczko powiedz przecie, jaka jestem w tym oto świecie”. I to Lusterko pokazuje mi całą prawdę o mnie i otaczającej nas rzeczywistości. Bo im dziecko starsze, tym więcej ukazuje. „Przynosi” do domu zachowania, słownictwo, znalezione w przedszkolu, czy na szkolnych korytarzach. Naszą rolą jest weryfikowanie tych znalezisk. W ten sposób kształtujemy kolejne pokolenia ludzi.
Taka obserwacja dzieci, nie tylko swoich, wiele nas też uczy o świecie wokół nas. Pamiętam, jak mój syn wszedł w etap zadawania pytań (w zasadzie nie wyrósł z niego do dziś ;) ). Wtedy nauczył mnie wiele o świecie. Bo jego pytania czasem były zaskakujące. I zmuszały do analizy i czasem weryfikacji pewnych schematów i wzorców.
Warto, więc wsłuchać się i wpatrywać w nasze i nie nasze dzieci. One są odbiciem i nas, i świata, w jakim żyjemy. Odbierają go poprzez emocje i wyostrzone zmysły. Obserwują go wnikliwie i badają, a następnie ujawniają w swoich zachowaniach, słowach, działaniach.
Pozdrawiam
Gelnhausen, Niemcy lipiec 2010
